Zmiany społeczne, oczekiwania studentów i nowe technologie motywują wykładowców i profesorów uczelni do przemyślenia założeń klasycznej pedagogiki i metod nauczania. Jednym z efektów tych przemyśleń jest powstanie nowego kierunku pedagogicznego – Pedagogiki Wirtualnej. W Polsce w 2019 roku jedna z uczelni stara się o otworzenie takiego nowego kierunku. W niektórych, choć wciąż nielicznych, krajach (np. w Kanadzie) takie wydziały bądź katedry już istnieją.

Wirtualna pedagogika zajmuje się sposobami efektywnego i dostosowanego do odbiory przekazu wiedzy on-line, z wykorzystaniem wszelkich środków informacyjno-komunikacyjnych. Inaczej mówiąc zastanawia się, jak uczyć (a więc przekazywać wiedzę, ale i weryfikować ją), żeby w czasie przekazu użytkownicy nie chcieli w przeglądarce przełączać się na zakładkę „ze śmiesznymi kotami”.  Tak więc chodzi nie tyle o znajomość i narzędzi do edukacji on-line, co o rozpoznanie i opracowanie metod utrzymania kontaktu, zainteresowania, a także diagnozy potrzeb słuchacza i weryfikacji jego wiedzy.

Aby edukacja online przynosiła efekty konieczna jest umiejętność zaangażowania słuchaczy. Angażowanie słuchaczy online jest, bez wątpienia, trudniejsze niż w przekazie klasycznym i wymaga od nauczyciela/trenera innych umiejętności. Zajęcia nie powinny polegać na pasywnym przekazywaniu wiedzy. To właśnie pedagogika wirtualna może podpowiedzieć, jak poprawić jakoś uczenie się zdalnego za pomocą narzędzi aktywizujących, takich jak dyskusja, debata, rozwiązywanie problemów czy odgrywanie ról.

Podobnie na efekty może wpływać wprowadzanie elementów współpracy. Elementy metod uczenia w zespołach powinny być składową nauczania online.

Nie wiadomo, w jakim kierunku będzie ewaluować nauczanie online. Dziś w różnego rodzaju publikacjach dotyczących pedagogiki wirtualnej podkreśla się ważność i wartość nauczania mieszanego (blended learning). Metoda ta łączy nauczane zdalne z tradycyjnym nauczaniem, w którym jest bezpośredni, realny kontakt z osobą uczącą. Dzięki temu szkolenia są dostosowane do potrzeb uczącego się.

Pedagogice wirtualnej służą wszelkie narzędzia, które umożliwiają przekaz online, niekoniecznie w czasie rzeczywistym. Są to więc kursy MOOC – Massive Open Online Courses, webinaria, filmy online (YouTube, Ted), czy nawet regularne kursy uniwersyteckie.

Pedagogika wirtualna to najczęściej rozwój edukacji w szkołach wyższych. Ale jej narzędzia, metody, podejście można zastosować na każdym poziomie, a w szczególności w edukacji osób o niskich umiejętnościach podstawowych. Oparta jest ona o wykorzystanie nowych technologii, przede wszystkich multimediów i internetu. Osoby o niskich umiejętnościach, w tym także osoby z niepełnosprawnością intelektualną, wykazują większe zainteresowanie, gdy wiedza jest przekazywana i ćwiczona w urozmaicony sposób, również w internecie, np. przy użyciu mediów, ankiet online, wspólnego rysowania na ekranie itp. W pewnych przypadkach trzeba się liczyć z koniecznością przełamania obaw i lęków – co często wymaga kontaktu osobowego, ale nowoczesne narzędzia są przyjazne i łatwe w użyciu, co dość szybko staje się jasne. Co więcej, wolność, jaka wynika z możliwości skorzystania z kursu (przede wszystkim MOOC) – a więc dowolny dzień, godzina i wybrane przez siebie tempo – są ważnymi elementami zwiększającymi możliwości udziału w nich osób z dysfunkcjami społecznymi czy fizycznymi. Podobnie, dzięki takiemu podejściu znika problem barier architektonicznych czy konieczność przebywania w dużej grupie ludzi, co też często stanowi spory problem. Angażowanie słuchaczy to udział w ankietach (do czego można wykorzystać np. Kahoot czy moduły ClickMeeting), w quizach czy zastosowanie gamifikacji[1]. Pozostaje jeszcze kwestia motywacji. Z mojego doświadczenia z edukacją przez IT dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną wynika, że już sam sposób przekazu, możliwość wzięcia udziału w webinarium, obejrzenia filmu, najlepiej interaktywnego, wzięcia udziału w quizie, jest sam w sobie motywujący. Jednak rzeczywisty kontakt z nauczycielem jest nie do przecenienia. W przypadkach osób o niskich kompetencjach i prawdopodobnie niskiej motywacji – wszelkie spotkania jeden na jeden z edukatorem, czy to w rzeczywistości czy online, odgrywają ogromną rolę.

Pedagogika wirtualna, trend nowy, nowoczesny, dopiero rozwijający się, ma w sobie ogromny potencjał, a powstająca wiedza i doświadczenie mogą i powinny być przenoszone na grunt edukacji osób z niskimi kompetencjami, ale muszą być dostosowywane do potrzeb tej grupy.

 

autor: Anna Kwiatkowska

 

Źródła:

https://trainingindustry.com/articles/performance-management/3-keys-to-successful-learning-in-the-remote-workplace/

https://teachonline.ca/tools-trends/how-teach-online-student-success/new-pedagogy-emerging-and-online-learning-key-contributing-factor

https://www.tonybates.ca/2016/12/01/5-ideas-for-a-pedagogy-of-online-learning/

http://www.nina.gov.pl/baza-wiedzy/gamifikacja-w-edukacji-agnieszka-bilska/

 

[1] Gamifikacja polega na użyciu mechanizmów z gier, które mobilizują do działania, zwiększają zaangażowanie lub zwyczajnie uprzyjemniają nudne, powtarzalne i monotonne czynności. Dzięki niej dobrowolnie podejmujemy się wykonania zadań, do których zazwyczaj sami nie umiemy się zmusić. To co kochamy w grach, to friends, feedback and fun – przyjaciele, informacja zwrotna i zabawa. (Agnieszka Bilska, Gamifikacja w edukacji, http://www.nina.gov.pl/baza-wiedzy/gamifikacja-w-edukacji-agnieszka-bilska/)