CZYM JEST WALIDACJA?
Edukacja formalna (szkolna) jest tylko jednym z etapów na drodze rozwoju człowieka. W perspektywie edukacji całożyciowej równie ważne są efekty uczenia się uzyskiwane poza edukacją formalną. Efektami uczenia się określane jest to, co człowiek wie i rozumie (wiedza) oraz co potrafi wykonać (umiejętności), a także jego zdolność do podejmowania określonego rodzaju odpowiedzialności (kompetencje społeczne). Efekty uczenia się mogą być osiągane w różny sposób, podczas:
- edukacji formalnej (w szkole, na studiach);
- edukacji pozaformalnej (na kursach, szkoleniach, stażach, praktykach);
- uczenia się nieformalnego (w pracy, w ramach wolontariatu, hobby).
Walidacja to sprawdzenie czy określone umiejętności, wiedza i kompetencje społeczne zostały osiągnięte i mogą być potwierdzone, niezależnie od wybranego sposobu uczenia się. Dzięki niej osoby mogą udowodnić, że osiągnęły określone efekty uczenia się. Walidacja służy sprawdzeniu czego nauczył się jej uczestnik, jak również jego dalszemu rozwojowi zawodowemu, edukacyjnemu i osobistemu. Możliwość poddania się walidacji jest ważna zarówno dla osób aktywnych zawodowo np. chcących zmienić stanowisko pracy lub uzupełnić swoje kompetencje, jak i dla osób wykluczonych z rynku pracy czy powracających na niego po przerwie.
W Polsce walidacja uregulowana jest m.in. w ustawie o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji i traktowana jest jako proces, w wyniku którego osoba ubiegająca się o nadanie określonej kwalifikacji, po uzyskaniu pozytywnego wyniku, otrzymuje od uprawnionej instytucji certyfikującej dokument potwierdzający nadanie określonej kwalifikacji.
ETAPY WALIDACJI
Walidacja jest czteroetapowym procesem, na który składają się: identyfikowanie, dokumentowanie, weryfikacja i certyfikowanie.
ETAP 1. Identyfikowanie. Polega na określeniu i analizie wiedzy oraz umiejętności, które kandydat osiągnął w dotychczasowym procesie uczenia się. Dzięki temu etapowi można wskazać również ewentualne braki (luki kompetencyjne), które warto lub należy uzupełnić. Identyfikowanie może być przeprowadzone samodzielnie przez kandydata lub przy wsparciu doradcy walidacyjnego.
ETAP 2. Dokumentowanie. Polega na gromadzeniu dowodów świadczących o osiągnięciu wybranych efektów uczenia się (w formie np. certyfikatów, zaświadczeń o odbytych praktykach, próbek pracy, opisu wykonywanej pracy). Podobnie jak etap identyfikacji, dokumentowanie może być przeprowadzone samodzielnie przez kandydata lub przy wsparciu doradcy walidacyjnego.
ETAP 3. Weryfikacja. Polega na sprawdzeniu, przy zastosowaniu odpowiednich metod, czy kandydat osiągnął określone efekty uczenia się.
ETAP 4. Certyfikowanie. Po osiągnięciu pozytywnego wyniku weryfikacji, kandydat otrzymuje dokument potwierdzający uzyskanie wszystkich lub części efektów uczenia się.
METODY
Istnieje wiele metod, które można wykorzystać na każdym z trzech etapów procesu walidacji (identyfikowania, dokumentowania, weryfikacji). Ich dobór wpływa na jakość i wiarygodność walidacji. Do podstawowych metod zaliczyć można: test, wywiad, debatę, prezentację, obserwację, symulację, analizę dowodów i deklaracji osoby przystępującej do walidacji. Powinny być trafnie dostosowane do efektów uczenia się i adekwatnie dobrane do celów, potrzeb i możliwości kandydatów przystępujących do walidacji. Powinny również gwarantować porównywalność wyników walidacji prowadzonej w różnym czasie i wśród różnych osób.
Więcej informacji nt. walidacji:
Katalog Metod Walidacji http://walidacja.ibe.edu.pl/metody/pl/
- Baza Dobrych Praktyk http://walidacja.ibe.edu.pl/dobrepraktyki/index.php/o-bazie
- Gmaj I., Grzeszczak J., Leyk A. i in., Walidacja – nowe możliwości zdobywania kwalifikacji, Warszawa 2016, Instytut Badań Edukacyjnych. http://www.kwalifikacje.gov.pl/download/Publikacje/Walidacja_nowe_mozliwosci_zdobywania_kwalifikacji_z_wkladka.pdf
- Gmaj I., Grzeszczak J., Leyk A., Pierwieniecka R., Tauber M., Walicka S., Zagraniczne systemy walidacji. Przegląd rozwiązań, Warszawa 2017, Instytut Badań Edukacyjnych. http://www.kwalifikacje.gov.pl/images/Publikacje/zagraniczne-systemy-walidacji.pdf
Opr. Maciej Ostaszewski