Raport z mappingu sytuacji osób dorosłych o niskich umiejętnościach podstawowych w Polsce został opracowany przez dwunastu ekspertów na podstawie dostępnych danych, doświadczenia ekspertów-praktyków, pracujących z przedstawicielami poszczególnych grup docelowych wyróżnionych w projekcie, oraz wniosków i rekomendacji z wizyt studyjnych – krajowych i zagranicznych.
Zasadniczym celem podjętej analizy było przedstawienie stanu i specyfiki grup społecznych zmagających się z problemem niskich umiejętności podstawowych – definiowanych w projekcie jako rozumienie i tworzenie informacji, rozumowanie matematyczne, podstawowe umiejętności cyfrowe oraz kompetencje społeczne. Warto podkreślić, że problem ten dotyczy różnych grup społecznych; występuje zarówno w mieście, jak i na wsi; dotyka osób w różnym wieku i nie dotyczy jedynie osób z niskim wykształceniem.
Choć problematyka ta nie jest w Polsce nowa to jednak niewiele osób czy instytucji zajmuje się nią wprost, niewielka jest więc także liczba badań prowadzonych w tym obszarze. Tym większa wydaje się waga zagadnień podjętych w projekcie „Szansa”.
Raport składa się z charakterystyk dwunastu potencjalnych grup docelowych projektu. Analizie poddano następujące grupy, u których występuje największe potencjalne ryzyko istnienia niskich umiejętności podstawowych: osoby w wieku powyżej 55. roku życia; osoby z obszarów defaworyzowanych wiejskich i małych miasteczek, w tym z trudnym dostępem do edukacji; osoby z obszarów defaworyzowanych miejskich i postindustrialnych, w tym z trudnym dostępem do edukacji; osoby nieaktywne zawodowo i NEET; osoby powracające na rynek pracy, w tym kobiety po długim okresie wychowywania dzieci; osoby długotrwale bezrobotne pomimo aktywności w poszukiwaniu pracy; osoby dotknięte przemocą (fizyczną, psychiczną, ekonomiczną ) i przez to nieradzące sobie w życiu; osoby z niepełnosprawnością fizyczną; osoby z niepełnosprawnością intelektualną; pracownicy zakładów pracy z niskimi umiejętnościami podstawowymi – robotnicy o niskich kwalifikacjach; osadzeni w zakładach karnych; imigranci.
Powyższe grypy analizowano, m.in. pod kątem sytuacji społeczno-ekonomicznej, dotychczasowych doświadczeń edukacyjnych, czynników utrudniających włączenie się w proces uczenia się, sposobów diagnozowania potrzeb czy też tematyki oferowanego obecnie wsparcia. Zostały również opisane dobre praktyki rodzimych i zagranicznych instytucji przygotowujących i realizujących ofertę wsparcia dla osób dorosłych z niskimi umiejętnościami podstawowymi.
Jak wynika z przeprowadzonych analiz, osoby reprezentujące wymienione powyżej grupy docelowe nie należą do korzystających z dostępnych form edukacji, nie uczą się samodzielnie, często nie są gotowe na zmiany i podejmowanie nowych wyzwań, mają problemy z dostosowywaniem się do zmieniających się warunków i oczekiwań społecznych. Pomocą i wsparciem w borykaniu się z problemami dnia codziennego, ale również otwieraniu się na nowe możliwości na lepsze życie, może być udział w różnych formach uczenia się skierowanych na rozwijanie umiejętności podstawowych.
Charakterystyki wybranych potencjalnych grup docelowych wskazują na ogromne potrzeby edukacyjne, a przede wszystkim na konieczność innowacyjnego podejścia, opartego na zindywidualizowanej diagnozie, zastosowaniu specyficznych metod oraz odpowiedniej weryfikacji podjętych działań wspierających podniesienie poziomu umiejętności podstawowych. Każda z poddanych analizie grup, ze względu na swoją specyfikę, charakteryzuje się odmiennymi potrzebami i każda z nich wymaga odmiennego podejścia oraz zastosowania odrębnego modelu wsparcia.
opr. Agnieszka Guzowska