W dniu 9 października 2019 r. w Warszawie, w ramach „Dni Uczenia się Dorosłych 2019”, odbyła się zorganizowana przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji (FRSE) konferencja projektu „Szansa – nowe możliwości dla dorosłych”. Głównym celem tego innowacyjnego, autorskiego projektu – realizowanego przez Fundację w partnerstwie z Instytutem Badań Edukacyjnych (IBE) – jest opracowanie modeli wsparcia edukacyjnego dla osób dorosłych z niskimi umiejętnościami podstawowymi (tj. rozumienie i tworzenie informacji, rozumowanie matematyczne, umiejętności cyfrowe oraz kompetencje społecznych). Rezultaty i rekomendacje końcowe projektu mają przyczynić się do wypracowania strategii działań systemowych podejmowanych na poziomie całego kraju.
Choć Polacy, na tle innych państw UE, są bardzo dobrze wykształceni (w 2016 r. odsetek osób z niskim wykształceniem w Polsce wynosił 8,7%, w całej UE 20,7%) to jednak z badań CEDEFOP-u wynika, że aż 29%-42%, tj. 6-8,4 mln dorosłych mieszkańców naszego kraju potrzebuje poprawy umiejętności podstawowych. Nie dotyczy to tylko osób wykluczonych czy słabo wykształconych, ale również tych z wykształceniem średnim i wyższym oraz aktywnych na rynku pracy.
Przywołane statystyki stanowiły tło dla podjętych w trakcie konferencji wystąpień. Licznie przybyłych uczestników – potencjalnych grantobiorców przywitali: dr Paweł Poszytek, Dyrektor Generalny FRSE, Anna Wolska, Zastępca Dyrektora ds. Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji w IBE oraz Piotr Krasuski, Dyrektor Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju.
Wystąpienia plenarne stanowiły próbę opisu doświadczeń międzynarodowych i krajowych w podnoszeniu umiejętności podstawowych. Anna Nikowska, krajowy ekspert w Komisji Europejskiej, odwołując się do Zalecenia w sprawie ścieżek poprawy umiejętności: Nowe możliwości dla dorosłych (Upskilling pathways. New opportunities for Adults) przyjętego przez Radę Unii Europejskiej, w dniu 19 grudnia 2016 r., przedstawiła tryb wdrażania tych zaleceń w krajach Unii Europejskiej. Interesujący przypadek doświadczeń w pracy z osobami dorosłymi o niskich kompetencjach finansowych w Niemczech zaprezentowała dr Ewelina Mania z German Institute for Adult Learning (DIE). Opracowany przez DIE program podnoszenia kompetencji finansowych opiera się – co warto podkreślić – na kształtowaniu umiejętności przydatnych w codziennym życiu dorosłego człowieka, np. tworzenia budżetu domowego czy rozumienia zapisów umowy kredytowej. Najważniejsze – zdaniem prelegentki – by rozwijanie umiejętności podstawowych u osób dorosłych nie oznaczało zajęć w „ławach szkolnych” i nie dotyczyło abstrakcyjnych, często nieużytecznych w codziennym życiu sytuacji. Polską propozycję realizacji Zalecenia Rady UE w postaci projektu „Szansa – nowe możliwości dla dorosłych” zaprezentowała Emilia Halemba, Zastępca Dyrektora Biura Programów Zewnętrznych i Międzysektorowych FRSE.
Panel dyskusyjny na temat szans i wyzwań kształcenia osób dorosłych z niepełnosprawnościami poprowadził Piotr Krasuski. Wzięli w nim udział: Adam Zawisny (Instytut Niezależnego Życia), dr Monika Zima-Parjaszewska (Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną), Przemysław Żydok (Fundacja Aktywizacja) oraz Jacek Zadrożny (Ministerstwo Cyfryzacji). Przedstawiona przez panelistów sytuacja osób dorosłych z niepełnosprawnością wymaga działań, zarówno w aspekcie kształcenia – zawodowego i ogólnego, również na poziomie wyższym – jak i w aspekcie zatrudnienia. Niestety rzadkością na polskim rynku pracy są przypadki pozytywnego wykorzystania ograniczeń związanych z niepełnosprawnością, dominuje praktyka zatrudniania osób niepełnosprawnych na stanowiska nieatrakcyjne dla innych kandydatów do pracy. Częstym problemem jest także brak gotowości osób z niepełnosprawnością do zaakceptowania warunków pracy i konieczności dostosowania się do nich. Wszelkie zmiany w obszarze mediów, cyfryzacja i postępująca wraz z nią zmniejszająca się rola słowa pisanego w życiu społecznym – w miejsce którego wprowadzany jest obraz i krótki przekaz tekstowy – staje się wyzwaniem także dla instytucji i osób pracujących z dorosłymi osobami z niepełnosprawnością.
Ostatnią część konferencji wypełniły prezentacje przedstawicielek Zespołu projektowego – Moniki Wojciechowskiej z FRSE i Sylwii Walickiej z IBE – dotyczące rekrutacji grantobiorców w projekcie „Szansa”, opracowania i realizacji modeli wsparcia oraz zasad przyznawania grantów.
Podsumowaniem interesujących wystąpień zaproszonych prelegentów i panelistów, a zarazem zaproszeniem do aplikowania o dofinansowanie działań planowanych przez przedstawicieli różnych organizacji uczestniczących w konferencji, Liliana Budkowska, Dyrektor Biura Programów Zewnętrznych i Międzysektorowych FRSE, zakończyła tę wyjątkową – zarówno ze względu na temat jak i na innowacyjne do niego podejście – warszawską konferencję.
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z prezentacjami przedstawionymi w czasie konferencji:
Ścieżki poprawy umiejętności nowe możliwości dla dorosłych_Anna Nikowska
Podnoszenie kompetencji finansowych osób dorosłych w Niemczech_Ewelina Mania
Informacje o projekcie Szansa_Emilia Halemba
Warunki rekrutacji Grantobiorców_Monika Wojciechowska
Model Wsparcia osób dorosłych z niskimi umiejętnościami podstawowymi_Sylwia Walicka