Jedną z dziedzin życia, w których szczególnie widać problemy wynikające z niskich umiejętności podstawowych, jest obszar zawodowy. Do oczywistych wyzwań wiążących się z czytaniem i rozumieniem tekstu czy liczeniem dochodzą wyzwania związane z funkcjonowaniem społecznym (komunikacja interpersonalna i umiejętność pracy w grupie) oraz ogólna orientacja na rynku pracy.
W projekcie Szansa przyjęliśmy, że grupą docelową działań będą osoby dorosłe o niskich umiejętnościach podstawowych, do których zaliczyć można m.in. wyznaczanie celów życiowych i podejmowanie decyzji. Niestety często osoby z niskimi umiejętnościami podstawowymi nie odnajdują się na rynku pracy, bo nie tylko nie mają wspomnianych umiejętności, ale też nie znają podstaw dotyczących funkcjonowania na rynku pracy i możliwych ścieżek kariery czy w ogóle brakuje im wiedzy na temat zawodów. Bez tych informacji trudno mówić o jakimkolwiek świadomym podejmowaniu decyzji czy wyznaczaniu celów. Zresztą sama umiejętność podejmowania decyzji zakłada, że umie się również szukać wiedzy umożliwiającej wybór trafnej dla nas opcji. Dlatego tak interesująca wydaje mi się inicjatywa zespołu fundacji Katalyst Education (https://katalysteducation.org/pl/home) – Mapa Karier (https://mapakarier.org).
Czym jest ta Mapa Karier? Ogólnie – interaktywnym narzędziem doradztwa zawodowego. Jest dostępna w dwóch wersjach: Miasto Zawodów (dla młodszych dzieci) oraz Ścieżki Kariery (dla starszych dzieci, nastolatków i dorosłych mających niewielką wiedzę na temat rynku pracy). Celem projektu jest poszerzanie wiedzy o rynku pracy. Głównymi odbiorcami są nauczyciele prowadzący zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego i rynku pracy oraz uczniowie i młodzież. Należy podkreślić, że strona jest ogólnodostępna i bezpłatna, więc skorzystać z niej może każdy, kto będzie o niej wiedział i miał dostęp do komputera/tabletu/smartfona, jeśli tylko jego umiejętności IT będą mu na to pozwalały. Poruszanie się po stronie jest bardzo intuicyjne i osobom korzystającym z internetu użytkowanie nie powinno nastręczać trudności. Myślę jednak, że ludzie z bardzo niskimi umiejętnościami podstawowymi w zakresie IT mogą potrzebować niewielkiej pomocy. A moim zdaniem to właśnie osoby dorosłe z niskimi umiejętnościami podstawowymi, czyli grupa docelowa projektu Szansa, mogą bardzo skorzystać na pracy z tym narzędziem. Wynika to zresztą ze słów twórców projektu, którzy twierdzą, że z badań wynika, iż wiedza dotycząca rynku pracy jest bardzo ograniczona, co może skutkować nieprzemyślanymi decyzjami dotyczącymi dalszej edukacji i kariery (https://mapakarier.org). Jak już wcześniej wspomniałam, to właśnie brak dostatecznej wiedzy może uniemożliwiać rozwój podstawowych umiejętności. Mapa Karier nie tylko dostarcza wiedzę, ale też pokazuje, jak można ją wykorzystać, by doskonalić umiejętności wymagane na rynku pracy. To jak działa Mapa Karier w wersji Ścieżki Kariery?
Mapa Karier jest bardzo merytorycznie przygotowana. Informacje wykorzystane do opracowania ścieżek zawodowych pochodzą m.in. z Przewodnika po zawodach Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej i materiałów Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej. Różne statystyki i dane liczbowe pochodzą z aktualnych raportów urzędów pracy oraz Głównego Urzędu Statystycznego. Przy opracowaniu tego narzędzia korzystano także z ogłoszeń w sprawie pracy z popularnych serwisów oraz materiałów innych instytucji publicznych i organizacji pozarządowych.
Sama praca z Mapą Karier, a raczej ze Ścieżkami Kariery, jest bardzo prosta. Jako użytkownicy mamy dostęp do kilkuset opisów zawodów (w tym momencie jest ich 415), które są ułożone alfabetycznie. Co interesujące, w spisie oprócz bardzo oczywistych zawodów (typu: aktor, architekt czy elektryk) są też profesje mniej znane: arborysta, analityk gry sportowej czy cool hunter! Każda ścieżka została zaprezentowana w bardzo atrakcyjny sposób. Na samym początku, jeszcze przeglądając spis zawodów, widzimy dwa paski / dwie osie, na których graficznie przedstawiono, jak długo trzeba się uczyć, aby pracować w tym zawodzie, oraz jak duży jest rynek pracy (czy pracując w tym zawodzie, będziemy mieli dużo możliwości zatrudnienia, czy jest to raczej kierunek niszowy). Po kliknięciu na opis danego zawodu zobaczymy kilka ikonek. Informują nas one o: środowisku zawodowym (np. biuro, w ruchu), branży (np. finanse, sztuka), tym, z czym się pracuje w danym zawodzie (np. z dokumentami, ludźmi), trybie pracy (np. praca zmianowa, seryjna) oraz wymogach fizycznych i wielkości zespołu, z jakim najczęściej współpracuje się na danym stanowisku.
Ponadto przy każdym zawodzie mamy kilka zakładek:
- pełen opis zawodu (a tam sekcje „Dlaczego lubię ten zawód” oraz „Czym się zajmuję”);
- istotne wymagania i umiejętności (znajdziemy tam informacje o tym, dlaczego te umiejętności są tak ważne oraz gdzie można się kształcić w tym zawodzie);
- przykładowa ścieżka edukacyjna (można tam sprawdzić, jakie szkoły trzeba ukończyć oraz jak długo będzie trwać nauka);
- statystyki (można tam znaleźć dane liczbowe dotyczące tego zawodu, m.in. średnie zarobki czy liczbę osób zatrudnionych w danej grupie zawodowej).
Podsumowując: narzędzie Mapa Karier może w znaczący sposób rozwinąć umiejętności w zakresie podejmowania decyzji oraz ustalania celów życiowych (sfera zawodowa), gdyż pokazuje m.in., jakie kryteria powinniśmy brać pod uwagę, konstruując swoją ścieżkę zawodową, i w jaki sposób możemy planować nasz rozwój, żeby pracować w wymarzonym zawodzie, a wszystko to przekazane jest w atrakcyjny i intuicyjny sposób.
autor: dr Monika Gromadzka