W Białymstoku instytucje samorządowe i organizacje pozarządowe podejmują szereg działań na rzecz społeczności lokalnej z dużym akcentem na wspomaganie osób z niepełnosprawnością. Jednym z nich było zdiagnozowanie potrzeb osób z niepełnosprawnością zamieszkałych na terenie miasta.
W grudniu 2018 r. ukazał się raport diagnostyczny pt. „Potrzeby osób z niepełnosprawnościami w mieście Białystok”. Celem badań było zdiagnozowanie potrzeb dorosłych osób z niepełnosprawnością mieszkających w Białymstoku w różnych aspektach życia codziennego i społecznego. Ważnym aspektem badań było rozpoznanie problemów, jakie napotykają osoby z niepełnosprawnością w życiu codziennym oraz propozycje konkretnych działań i inicjatyw na rzecz poprawy jakości życia tych osób i ich funkcjonowania w środowisku lokalnym. Badaniami objęto 120 dorosłych osób z niepełnosprawnością, wśród których znalazły się osoby z niepełnosprawnością słuchową, wzrokową, ruchową, intelektualną, psychiczną i z autyzmem.
W ramach badań przeprowadzono wywiad fokusowy z przedstawicielami organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych w Białymstoku. Uczestnicy fokusu zwrócili uwagę m.in. na:
- zwiększenie ilości zatrudnienia opiekunek środowiskowych w celu aktywizacji zawodowej rodziców osób z niepełnosprawnością;
- zadbanie o odpowiednią informację osób pełnosprawnych odnośnie prawidłowego zachowania wobec osób z niepełnosprawnością, w tym w szczególności o odpowiednie kwalifikacje pracowników instytucji i urzędów;
- na wspieranie aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością i ich rodziców.
Jednym z istotnych obszarów diagnozy była analiza potrzeb w zakresie edukacji. Badania ujawniły problem, jaki stanowi wyłączenie z edukacji młodych osób z autyzmem – zauważa się stopniowy regres nabytej wiedzy i umiejętności. Istotnym okazał się problem w kontynuacji nauki i brak odpowiedniego przygotowania zawodowego osób z niepełnosprawnością. Jest to wynikiem niedostatecznego wsparcia już na wczesnych etapach edukacji. W konsekwencji osoby z niepełnosprawnością posiadają braki w wiadomościach i umiejętnościach, skutkujących występowaniem trudności w sprostaniu wymaganiom edukacyjnym/egzaminacyjnym. Ostatecznie dochodzi do wycofania się z przestrzeni edukacyjnej, opłaconego stresem i zdrowiem oraz przekonaniem: Myślę, że się nie nadaję. W zakresie aktywności zawodowej jedną z głównych rekomendacji była konieczność zwiększenia liczby stanowisk pracy przystosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnością oraz zgodnych z ich kwalifikacjami poprzez m.in.: zapewnienie miejsc pracy zgodnych z wykształceniem osób z niepełnosprawnością oraz zwiększanie dostępności usług video-tłumaczy dla osób głuchych. Ponadto niektórzy badani mówili o niechęci do podejmowania pracy w warunkach domowych. Mają oni silną potrzebę bycia pośród ludzi, nie chcą być „zamknięci w domach”. Zwrócono uwagę na potrzebę przygotowania osób z niepełnosprawnością do aktywnego poszukiwania pracy m.in. poprzez organizację szkoleń i warsztatów dotyczących sposobów poszukiwania pracy, autoprezentacji, pisania CV, zachowania w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej. W trakcie dyskusji zwrócono uwagę na konieczność niwelowania negatywnych postaw pracodawców i współpracowników wobec osób z niepełnosprawnością i zwalczania uprzedzeń i stereotypów.
autor: Jerzy Mantur